YÖK tarafından, Cumhurbaşkanlığımızın himayelerinde gerçekleştirilecek olan "Ortadoğu'da Akademik Mirası Koruma Projesi", Cumhurbaşkanı Yardımcısı Sayın Fuat Oktay'ın teşrifleri ve Yükseköğretim Kurulu Başkanı Prof. Dr. M. A. Yekta Saraç'ın başkanlığında YÖK'te düzenlenen toplantıyla basına tanıtıldı.

Yükseköğretim Yürütme Kurulu Üyesi Prof. Dr. Zeliha Koçak Tufan koordinatörlüğünde yürütülen proje ile Orta Doğu'da Körfez Savaşıyla başlayarak günümüze kadar süregelen savaşlar nedeniyle bu coğrafyada zarar gören yüzlerce yıllık bilim merkezlerinin, akademik mirasın ve akademik hayatın korunması amaçlanıyor.

Toplam 6 farklı ülkede 8 adet toplantı ile uluslararası kamuoyu ile paylaşılması hedeflenen proje kapsamında YÖK tarafından yapılacak panellerin ilki Amerika'da yapılacak ve hazırlanan videolar ile infografikler dünya kamuoyu ile paylaşılacak.

Anadolu Ajansı tarafından sağlanan görsellerle oluşturulan infografiklerin fuayede sergilendiği projenin tanıtım toplantısına ilgili bakan yardımcıları ve kurum başkanları ile büyükelçiler, YÖK Üyeleri ve tüm üniversite rektörleri katıldı.

Türkiye'nin bölgedeki rolünü ortaya koymak ve konuya ulusal ve uluslararası farkındalığı arttırmak amacını taşıyan proje kapsamında ayrıca bir web sayfası da tasarlandı. Proje kapsamında oluşturulan Türkçe ve İngilizce web adresi: akademikmiras.org ve acedemicheritage.org

Çeşitli üniversitelerden bilim insanlarının da katkıda bulunduğu projenin tanıtım toplantısı, TRT tarafından hazırlanan ve ülkelerinde savaş, işgal ve ilhak koşulları bulunduğu için Türkiye'de hayatlarına devam eden bilim insanlarının ve öğrencilerin konuşmalarının yer aldığı videoların kamuoyu ile ilk kez paylaşılmasıyla başladı.

Tanıtım toplantısında ilk olarak YÖK Yürütme Kurulu Üyesi ve Proje Koordinatörü Prof. Dr. Zeliha Koçak Tufan proje hakkında katılımcılara bilgi verdi. Ardından YÖK Başkanı Prof. Dr. M. A. Yekta Saraç ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı Sayın Fuat Oktay birer konuşma gerçekleştirdi.

YÖK Yürütme Kurulu Üyesi ve Proje Yürütücüsü Prof. Dr. Zeliha Koçak Tufan yaptığı konuşmada projenin yaklaşık 2 yıl önce bir fikir olarak ortaya çıktığını belirterek projenin mimarı Yükseköğretim Kurulu Başkanı Prof. Dr. M. A. Yekta Saraç'ın başkanlığında şekillendiğini sözlerine ekledi.

Akademik miras olarak kadim Orta Doğu'nun binlerce yıllık geçmişinin bizlere ulaştırdığı edebi eserleri, külliyeleri, kütüphaneleri ve medreseleri ile bizim geleceğe ulaştırmamız gereken üniversitelerin, araştırma merkezlerinin, laboratuvarların ve bu iklimin olmazsa olmazı öğretim üyeleri, bilim insanları, araştırmacılar ve öğrencilerin kastedildiğini ifade eden YÖK Üyesi Tufan, bunların tümünün dünyanın geçmişten devraldığı ve geleceğe iletmesi gereken akademik mirası olduğunun altını çizdi.

Projenin amacının uluslararası farkındalığı artırmak olduğunu belirten Tufan konuşmasını şu şekilde sürdürdü:

"Projeye, bölge olarak Irak, Suriye, Yemen başta olmak üzere Orta Doğu ve çevre ülkeleri; konu olarak bilim tarihini, bilim insanlarını, yükseköğretim öğrencilerini; zamanlama olarak da esasen şahit olduğumuz 1990'dan bu yana Körfez Savaşı ile başlayan süreci; hedef olarak da insan hakları kuruluşlarını ve uluslararası kamuoyunu kapsama dahil ettik. Proje dahilinde üç ayaklı çalışmalarımız oldu. Bunlardan ilki ‘Umuttan Başarı'ya'… Videolar ve görsellerle bilim insanları ve öğrencilerin akademik hayatına ülkemizdeki üniversite ve devletimizin sağladığı olanaklarla, öğrenimlerine devam eden, araştırmalarına devam eden akademisyen ve öğrencilerinin gerçek hayat hikayelerini video haline getirdik. Daha sonra akademik miras olarak bilim merkezlerinin görsellerini paylaştık. Bunlarla ilgili infografikler hazırladık. Üçüncü olarak da bir destek platformu oluşturduk. Destek platformu ilk olarak araştırma üniversitelerimizin rektörlerinden ve daha sonra Türk bilim insanlarının katkılarıyla genişledi. Sizlerin katılımıyla da daha da genişleyeceğini umuyoruz.

Peki bu çalışmaları nerede duyuracaktık. Uluslararası paneller düzenlemek istedik. İlk olarak altı farklı ülkede sekiz ayrı panel planlandı. Bunlardan ilki gelecek hafta inşallah 2 Kasım'da New York'ta 56 üniversiteden bilim insanlarının katılımıyla gerçekleşecek. Ülkemizde alanında tanınmış önemli bilim insanları ile birlikte panelleri gerçekleştireceğiz. İkinci toplantımızı da Aralık ayında Avrupa Parlamentosu'nda yapmayı planlıyoruz."

YÖK Başkanı Saraç ise konuşmasına Orta Doğu'da 1990'dan itibaren yaşanan Savaş ve çatışmaların sadece insânî felâketlere yol açmadığını, iktisâdî çözülme ve yıkılmalara da sebebiyet verdiğinin altını çizerek başladı.

Orta Doğu dediğimiz bölgenin, dünya üzerinde târihî olarak bilinen en eski medeniyetin izlerini taşıdığını vurgulayan Başkan Saraç, "İslâmiyetin yayılışıyla birlikte de bölgede ilim, teknoloji, bilim için yapılan çalışmalar artmıştır." diye konuştu.

Bağdat, Halep, Musul, Şam, Rakka, Hums gibi târihî önemi haiz bilim ve ilim merkezlerinde üniversite, kütüphane ve bunların içinde yer aldığı bütün külliyeler ve arşivlerin bombalanmalar sebebiyle harap olduklarına dikkat çeken YÖK Başkanı, bu târihî eserlerin kaybolmasının geleceğin inşasında insanlık açısından çok büyük bir eksiklik olduğunun altını çizdi.

Mevcut şartlarda kendilerini en çok insânî boyutun ilgilendirdiğini söyleyen Başkan Saraç, "Türkiye'ye sığınan Suriyeli mültecilerin sayısı 3 milyon 577 bin 792'ye ulaşmıştır. Bunların 976.200'ü eğitim çağındadır. AFAD ve Millî Eğitim Bakanlığımız sayesinde, toplam 612.846 Suriyeli öğrenci öğretimlerini ülkemizde sürdürmektedirler." ifadelerinde bulundu.

Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı olarak mülteci akademisyen ve öğrencilerinin bizim eğitim ve öğretim sistemimize entegre olabilmeleri için çalışmalar başlattıklarını ifade eden YÖK Başkanı Saraç, konuşmasını şu şekilde sürdürdü:

"Yükseköğrenim kurumlarımızda toplam 140 binin üzerinde uluslararası öğrencimiz vardır. Ülkemizde en fazla uluslararası öğrencinin geldiği on ülke sırasıyla: Suriye, Azerbaycan, Türkmenistan, İran, Afganistan, Irak, Almanya, Yunanistan, Bulgaristan, Somali ve diğer ülkelerdendir.

2017'de YTB kanalıyla Türkiye bursları alan yabancı uyruklu öğrenci sayısı 18.383'e ulaşmıştır. Bunların arasında göçmen öğrenci sayısı önemli bir orana sahiptir. Sadece ülkemizde değil, aynı zamanda Orta Doğu coğrafyasında da Suriyeli öğrencilere yönelik şimdiye kadar gerçekleştirilen en kapsamlı uluslararası konferans olan ‘Türk Yükseköğretim Sisteminde Suriyeli Öğrenciler Uluslararası Konferansı' yine Kurulumuz tarafından düzenlenmiştir.

Ülkelerinde savaş, işgal ve ilhak koşulları bulunan ülkelerden gelen bilim insanları ve öğrencilerin denklik işlemlerinde yeni düzenlemeler gerçekleştirdik. Eksik belgeyle başvuran ve diploma tespiti yapılamayan başvuru sahipleri için farklı üniversitelerimiz bünyesinden diploma tespit komisyonları oluşturduk. Buralarda diploma ve alan tespitleri yapılanlara seviye tespit sınavlarına aldık. Kaliteden ödün vermeden yapılan mevzuat iyileştirmeleri ile süreçleri hızlandırdık. Ülkemizde yapılan bu uygulamalar Avrupa'da da çeşitli toplantılarda iyi uygulama örneği olarak gösterilmektedir.

Bugün sizlere tanıtımını yapacağımız Orta Doğu'da Akademik Mirası Koruma Projesi, Orta Doğu'da savaşlar nedeniyle yerlerini, yurtlarını terk etmek zorunda kalan ve gelecekte ülkelerindeki bilim hayatını yeniden inşa etmek üzere çalışmalarına ülkemizde devam eden bilim insanlarını ve öğrencileri tüm Dünyaya tanıtmanın yanı sıra Orta Doğu'da sadece insanların ölmediğini, binlerce yıllık bilim merkezlerinin de harap olduğunu gözler önünde sermeyi, uluslararası farkındalığı arttırmayı amaçlamaktadır."

Proje kapsamında bir web sitesinin de tasarlandığını duyuran YÖK Başkanı Saraç, projede yer alan herkese teşekkürlerini sunarak konuşmasını tamamladı.

YÖK Başkanı Prof. Dr. M. A. Yekta Saraç'ın toplantıda yaptığı konuşmanın metni için tıklayınız.

Toplantıda konuşma yapan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay ise sözlerine bundan birkaç asır öncesine kadar medreseleri, kütüphaneleri ve rasathaneleriyle dünyanın bilim merkezinin Orta Doğu coğrafyası olduğunu hatırlatarak başladı.

2023 hedefleri doğrultusunda hakkın, ilmin ve hikmetin safında yer alacaklarını ve insanlığın yarını için atılan hiçbir adımın kolay olmadığının bilinciyle, birlikte üreten ve paylaşan bir toplumu yine birlikte inşa edeceklerini vurgulayan Fuat Oktay, "'Ortadoğu'da Akademik Mirası Koruma Projesi', Irak, Suriye, Kuveyt ve Yemen başta olmak üzere bölgenin bilimsel geçmişini ihya etmeyi amaçlamaktadır." diye konuştu.

Uluslararası toplumu Orta Doğu'da kaybolmaya yüz tutan ortak bilimsel mirası korumak için iş birliğine davet eden Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay konuşmasını şu şekilde sürdürdü: "Projenin hedefi, uluslararası toplumu, bölgede yaşanan savaşlar sebebiyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan bilim merkezleri, tarihi külliyeler ve kütüphanelerin korunması konusunda sorumluluk almaya davet etmektir. Bu projeyle sivil toplum ve düşünce kuruluşlarını, insan hakları organizasyonlarını, yani dünyanın vicdan gözünü, bölgede kaybolmaya yüz tutmuş ortak bilimsel mirasa çevirmeye çağırıyoruz. Bu davetin yanı sıra proje kapsamında ABD, Almanya, Belçika, Fransa, İspanya, İngiltere ve Rusya Federasyonu'na gidilerek yerinde farkındalık oluşturacak paneller düzenlenecektir. Oluşacak farkındalığı sürdürülebilir kılmak için Avrupa Parlamentosu gibi uluslar üstü yapıların gündemine bu konunun dahil edilmesi sağlanacak ve Akademisyen Destek Platformu kurulacaktır."

Fuat Oktay, projenin bir diğer hedefinin de ülkenin mevcut akademik potansiyelini, bölgedeki rolünü ve akademik hayata katkılarını ortaya koymak olduğunu bildirdi. Bu kapsamda oluşturulan interaktif web sayfası üzerinden bölgede ihya edilen ecdat yadigarı akademik mirasın envanteri, Türkiye'ye göç eden uluslararası öğrenci ve akademisyenlerin hikayeleri ile Türkiye sayesinde devamlılığı sağlanan akademik çalışmaların tüm dünyaya anlatılacağına dikkati çeken Oktay, bu çalışmaların tarihin omuzlara yüklediği sorumluluğun tezahürü olduğunu aktardı.

Konuşmaların ardından Fuat Keyman, "Türkiye, Orta Doğu ve Ahlaki Realizm" başlıkla konuşmasını gerçekleştirdi.

Toplantı sonunda Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay tarafından projeye katkılarından dolayı Türkiye Radyo Televizyon Üst Kurumu (TRT), Anadolu Ajansı (AA) ve Türk Hava Yolları (THY) yetkililerine teşekkür plaketi verildi.

Plaket takdimi sonrası YÖK Başkanı Prof. Dr. M. A. Yekta Saraç, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Sayın Fuat Oktay'a kendisinin hazırlamış olduğu, yazarı bilinen gerçek anlamda ilk Osmanlı Tarihi olan Âşık Paşazâde'nin "Osmanoğulları'nın Tarihi" adlı eseri hediye etti.

Toplantının ardından YÖK Başkanı Saraç ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay bir görüşme gerçekleştirdi.